System VAV to skrót od angielskiego zwrotu „Variable Air Volume”. Oznacza to zmienny przepływ powietrza w systemach wentylacji i klimatyzacji.
Na sieci kanałów nawiewnych i wyciągowych zamontowane są specjalne przepustnice. Każda z przepustnic wyposażona jest w siłownik, układ elektroniczny oraz układ pomiarowy badający spadek ciśnienia na przepustnicy a w konsekwencji przepływ powietrza. Mając na układzie wentylacyjnym rozmieszczone regulatory VAV możemy do każdego fragmentu instalacji dostarczać zmienną ilość powietrza. Od czego zależy zmienna ilość powietrza nawiewana do pomieszczenia i wyciągana z pomieszczenia? Układy VAV mogą być sterowane stężeniem dwutlenku węgla lub temperaturą w wybranym pomieszczeniu. Jeśli czujnik temperatury lub stężenia dwutlenku węgla na wywiewie zarejestruje zmianę parametrów zadanych układ wentylacji zwiększa lub zmniejsza wydajność powietrza w wybranym pokoju. Zasada ta obowiązuje we wszystkich pomieszczeniach objętych systemem VAV.
W systemie wentylacji następować będą ciągła zmiany przepływu powietrza nawiewanego i wyciąganego. Wydajność systemu wentylacyjnego będzie zmieniać się w zależności od ilości osób w budynku (dwutlenek węgla) bądź zysków ciepła w pomieszczeniach. Systemy VAV projektowane są i budowane w celu osiągnięcia oszczędności związanych z eksploatacją systemów wentylacyjnych. Zmniejszenie ilości energii do podgrzania lub schłodzenia powietrze gdy budynek nie jest wykorzystywany w nocy lub porze gdy nie pracują ludzie.
Nasza firma wykorzystuje systemy VAV w innym celu. Bardzo często realizujemy skomplikowane instalacje obsługujące laboratoria chemiczne. System VAV znakomicie sprawdza się w pomieszczeniach w których trzeba precyzyjnie dostarczyć w odpowiednim czasie pewien strumień powietrza. Przykładem może być laboratorium chemiczne w którym zamontowane są dwa ICP (spektrometry) oraz trzy dygestoria. Każdy z spektrometrów musi posiadać podłączenie do wentylacji wyciągowej (2×250 m3/h). Przez pojedyncze dygestorium wypływa od 200 do 600 m3/h. Opisane urządzenia mogą być włączane niezależnie. Dodatkowo dochodzi informacja, że ogólna stała wentylacja laboratorium wymaga 8 wymian świeżego powietrza na godzinę co stanowi 1200 m3/h. Zatem minimalna wentylacja musi być na poziomie 1200 m3/h a maksymalna 2300 m3/h. Sekwencje pacy tego laboratorium mogą być bardzo złożone. Oczywiście przykład jest uproszczony aby zrozumieć zasadę działania systemu VAV i nie będziemy szczegółowo tego opisywać. Nam zależy na podaniu w danym czasie, w odpowiednie miejsce, odpowiednią ilość powietrza w opisanym przedziale od 1200 m/h – 2300 m3/h. Co za tym idzie zmiana wymaganego przepływu na nawiewie i wyciągu wymusza zmianę obrotów wentylatorów w centrali. Dalszą konsekwencją jest zmiana ilości energii potrzebnej do ogrzania lub schłodzenia powietrza wentylacyjnego. Kiedy system VAV pracuje z maksymalnym wydatkiem, nagrzewnica lub chłodnica również musi dostarczyć więcej energii. Kiedy w laboratorium ICP oraz dygestoria są wyłączone wydatek jest mniejszy i obciążenie nagrzewnicy lub chłodnicy spada.
Tak zbudowany układ wentylacji z zastosowaniem układu VAV zapewnia zawsze optymalny przepływ w danym miejscu, zapewnia oszczędności energetyczne, zmniejsza hałas. Najważniejszą zaletą systemów VAV w laboratoriach jest zawsze utrzymanie odpowiedniego przepływu i jego kontrola. Przy zastosowaniu zwykłego systemu wentylacji nie wiemy czy przepływ przez dygestorium jest wystarczający (zatrucie pracowników związkami chemicznymi) lub czy wyciąg przy ICP pracuje z złożonym wydatkiem (uszkodzenie ICP).