Projektowanie instalacji sanitarnych, wentylacja, systemy klimatyzacji, wentylacja laboratoriów
Projektowanie instalacji sanitarnych, wentylacja, systemy klimatyzacji, wentylacja laboratoriów
Projektowanie instalacji wentylacyjnych to proces złożony, wymagający od projektanta szerokopasmowego podejścia do zagadnienia. Jednak fundamentem przy projektowaniu instalacji wentylacyjnych są normy, wytyczne i przepisy które należy bezwzględnie spełnić.
Za każdym razem projektant postępuje inaczej, bo nigdy nie ma do czynienia z identyczną instalacją lub warunkami. I tak w przypadku projektowania wentylacji dla pomieszczeń, w których występują związki chemiczne wentylacja musi zapewnić bezpieczeństwo dla pracującego personelu oraz bezpieczeństwo budynku. Inaczej jest w przypadku projektowania wentylacji basenu i przyległych pomieszczeń basenowych. Przy takiej instalacji projektowanie instalacji wentylacyjnych skupia się na odebraniu maksymalnej ilości wilgoci.
Zupełnie inne podejście będzie dla np. sali konferencyjnej w której trzeba zapewnić świeże powietrze dla przebywania znacznej liczby osób.
Poniżej zestawiono podstawowe materiały do obliczania wentylacji oraz podstawowe przepisy, które regulują projektowanie instalacji wentylacyjnych.
Obliczenie ilości powietrza wentylacyjnego dokonuje się w oparciu o przeprowadzony bilans ciepła, wilgoci i emisji zanieczyszczeń tj. czynników powodujących zmianę parametrów powietrza w pomieszczeniu. Zasadą jest przyjmowanie największej z wyliczonych ilości powietrza dla różnych czynników zakłócających.
Obliczeń ilości powietrza wentylacyjnego można dokonać na podstawie:
– obciążenia cieplnego pomieszczenia (zysków ciepła)
– zysków pary wodnej
– ilości wydzielanych do pomieszczenia zanieczyszczeń gazowych
– wymaganej krotności wymian
– ilości osób
gdzie:
n – ilość osób w pomieszczeniu
Vi – ilość powietrza przypadająca na jedną osobę w [m3/h] wynosząca w przybliżeniu od 20-60 m3/h, wartość Vi można przyjmować według TABELI 1.
TABELA1 Ilość powietrza wentylacyjnego ze względów higienicznych
| Rodzaj pomieszczenia | Ilość powietrza w m3/h |
|---|---|
| Przedszkola i żłobki (ilość powietrza obniżona) | 15 |
| Pomieszczenia do stałego i czasowego pobytu ludzi | 20 |
| Pomieszczenia publiczne w których dozwolone jest palenie tytoniu, pomieszczenia klimatyzowane bez otwieranych okien | 30 |
| Pomieszczenia klimatyzowane bez otwieranych okien w których dozwolone jest palenie tytoniu | 50 |
gdzie:
n- krotność wymian
Vp – kubatura pomieszczenia w m3
Krotność wymian można przyjmować według danych Tabeli
Minimalny strumień powietrza w pomieszczeniach niemieszkalnych według PN-EN 15251:2007
gdzie:
n- zakładana ilość osób
VL – wymagany strumień powietrza dla jednej osoby
[l/s]
A – powierzchnia pomieszczenia [m2]
VA – wymagany jednostkowy strumień powietrza z uwagi na emisyjność materiałów budowlanych [l/s x m2 powierzchni podłogi]
Tabela Zestawienie minimalnych ilości powietrza dla pomieszczeń niemieszkalnych
Minimalny strumień powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych według PN-EN 15251:2007
gdzie:
VL – wymagany strumień powietrza dla jednej osoby
[l/s]
A – powierzchnia pomieszczenia [m2]
VA – wymagany jednostkowy strumień powietrza z uwagi na emisyjność materiałów budowlanych [l/s x m2 powierzchni podłogi]
n – zakładana maksymalna ilość osób lub sypialni
Va – wymagany dodatkowy strumień powietrza [l/s x m2]
tabela Zestawienie minimalnych ilości powietrza dla pomieszczeń mieszkalnych
Gdzie:
Qmax – największa sumaryczna wartość zysków ciepła
w pomieszczeniu [W],
ρ – gęstość powietrza, [kg/m3] (zwykle przyjmuje się 1,2 kg/m3)
cp – ciepło właściwe powietrza (zwykle 1,005 kJ/(kg×K)),
tn – temperatura powietrza nawiewanego [K],
tu – temperatura powietrza usuwanego z pomieszczenia, [K] przy
wysokości umieszczenia nawiewników 1,5-2,0m nad podłogą przyjmuje się
tu=tp (tp- temperatura obliczeniowa powietrza w pomieszczeniu), dla
większych wysokości tu = tp + β×(h – 2),
β– pionowy gradient temperatury [K/m] (zwykle od 0,2 do 0,4 K/m),
h – wysokość umieszczenia wywiewnika liczona od podłogi pomieszczenia
W praktyce przy wysokości umieszczenia wywiewników do 4 m, gradientu temperatury
można nie uwzględniać tj. tu = tp.
gdzie:
W – ilość wydzielanej pary wodnej w [g/h]
ρ – gęstość powietrza, [kg/m3] (zwykle przyjmuje się 1,2 kg/m3)
Xu, Xn – ilość pary wodnej odpowiednio w powietrzu usuwanym i nawiewanym w [g/kg]
gdzie:
Z – ogólna ilość wydzielanych do pomieszczenia
zanieczyszczeń gazowych [g/h],
cdop – dopuszczalne stężenie danego zanieczyszczenia w powietrzu
zewnętrznym [g/ m3],
cz – stężenie danego zanieczyszczenia w powietrzu nawiewanym, [g/
m3].
φ – współczynnik poprawkowy, przyjmowany od 1,2 do 1,4.
W przypadku wydzielania się w pomieszczeniu kilku zanieczyszczeń gazowych ilość powietrza wentylacyjnego określa się jak:
– sumę ilości powietrza wentylacyjnego osobno dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie w przypadku gdy zanieczyszczenia powodują podobne objawy oraz występuje efekt synergiczny. Dotyczy to min. rozpuszczalników, gazów drażniących
– maksymalną wartość strumienia obliczoną dla poszczególnych zanieczyszczeń jeśli ich wpływ na organizm jest inny
V = MAX (Vi)
tabela . maksymalne dopuszczalne stężenia niektórych zanieczyszczeń powietrza w pomieszczeniu według Dz. U. 2002 nr 217, poz. 1833
Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – wartość stężenia która w okresie 8 godzinnego dnia pracy nie powoduje u pracownika negatywnych zmian.
Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – średnie stężenie które nie wywołuje ujemnych zmian u pracownika jeśli występuje nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w ciągu zmiany roboczej.
Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) – stężenie zanieczyszczenia w powietrzu które ze względu na zagrożenie zdrowia i życia pracownika nie może być przekroczone w żadnym momencie.
1. Wentylacja i klimatyzacja powinny zapewniać odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość; temperaturę, wilgotność względną prędkość ruchu w pomieszczeniu, przy zachowaniu przepisów odrębnych i wymagań Polskich Norm dotyczących wentylacji, a także warunków bezpieczeństwa pożarowego i wymagań akustycznych określonych w rozporządzeniu.
2. Wentylację mechaniczną lub grawitacyjną należy zapewnić w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, w pomieszczeniach bez otwieranych okien, a także w innych pomieszczeniach, w których ze względów zdrowotnych, technologicznych lub bezpieczeństwa konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza.
3. Klimatyzację należy stosować w pomieszczeniach, w których ze względów użytkowych, higienicznych, zdrowotnych lub technologicznych konieczne jest utrzymywanie odpowiednich parametrów powietrza wewnętrznego określonych w przepisach odrębnych i w Polskiej Normie dotyczącej parametrów obliczeniowych powietrza wewnętrznego.
4. Instalowane w budynkach urządzenia do wentylacji i klimatyzacji, o których mowa w przepisie odrębnym dotyczącym efektywności energetycznej, powinny odpowiadać wymaganiom określonym w tym przepisie.
1. Wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną należy stosować w budynkach wysokich i wysokościowych oraz w innych budynkach, w których zapewnienie odpowiedniej wymiany powietrza nie jest możiwe za pomocą wentylacji grawitacyjnej lub wentylacji hybrydowej. W pozostałych budynkach może być stosowana wentylacja grawitacyjna lub wentylacja hybrydowa.
2. W pomieszczeniu, w którym jest zastosowana wentylacja mechaniczna lub klimatyzacja, nie można stosować wentylacji grawitacyjnej ani wentylacji hybrydowej. Wymaganie to nie dotyczy pomieszczeń z urządzeniami klimatyzacyjnymi niepobierającymi powietrza zewnętrznego.
3. W pomieszczeniu zagrożonym wydzieleniem się lub przenikaniem z zewnątrz substancji szkodliwej dla zdrowia bądź substancji palnej, w ilościach mogących stworzyć zagrożenie wybuchem, należy stosować dodatkową, awaryjną wentylację wywiewną, uruchamianą od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczenia oraz zapewniającą wymianę powietrza dostosowaną do jego przeznaczenia, zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy.
4. W pomieszczeniu, w którym proces technologiczny jest źródłem miejscowej emisji substancji szkodliwych o niedopuszczalnym stężeniu lub uciążliwym zapachu, należy stosować odciągi miejscowe współpracujące z wentylacją ogólną, umożliwiające spełnienie w strefie pracy wymagań jakości środowiska wewnętrznego określonych w przepisach o bezpieczeństwie i higienie pracy.
5. Instalacja wentylacji hybrydowej, wentylacji mechanicznej wywiewnej oraz nawiewno-wywiewnej powinna mieć regulację wentylatorów zapewniającą dostosowanie ich wydajności powietrznej do potrzeb użytkowych.
1. Strumień powietrza zewnętrznego doprowadzanego do pomieszczeń, niebędących pomieszczeniami pracy, powinien odpowiadać wymaganiom Polskiej Normy dotyczącej wentylacji, przy czym w mieszkaniach strumień ten powinien wynikać z wielkości strumienia powietrza wywiewanego, lecz być nie mniejszy niż 20 m3/h na osobę przewidywaną na pobyt stały w projekcie budowlanym.
2. Strumień powietrza zewnętrznego doprowadzonego do pomieszczeń pracy powinien odpowiadać wymaganiom określonym w przepisach o bezpieczeństwie i higienie pracy.
3. Powietrze zewnętrzne doprowadzone do pomieszczeń za pomocą wentylacji mechanicznej lub klimatyzacji, zanieczyszczone w stopniu przekraczającym wymagania określone dla powietrza wewnętrznego w przepisach odrębnych w sprawie dopuszczalnych stęże ń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, powinno być oczyszczone przed wprowadzeniem do wentylowanych pomieszczeń, z uwzględnieniem zanieczyszczeń występujących w pomieszczeniu. Wymaganie to nie dotyczy budynków jednorodzinnych, mieszkalnych w zabudowie zagrodowej i rekreacji indywidualnej.
4. W pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi, wentylowanych w sposób mechaniczny lub klimatyzowanych, wartości temperatury, wilgotności względnej i prędkości ruchu powietrza w pomieszczeniach należy przyjmować do obliczeń zgodnie z Polską Normą dotyczącą parametrów obliczeniowych powietrza wewnętrznego.
5. Dla pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, wentylowanych w sposób naturalny, wartości temperatury wewnętrznej w okresach ogrzewczych należy przyjmować do obliczeń zgodnie z tabelą w § 134 ust.
1. W przypadku zastosowania w budynku przepływu powietrza wentylacyjnego między pomieszczeniami lub strefami wentylacyjnymi, w pomieszczeniu należy zapewnić kierunek przepływu od pomieszczenia o mniejszym do pomieszczenia o większym stopniu zanieczyszczenia powietrza.
2. Przepływ powietrza wentylacyjnego w mieszkaniach powinien odbywać się z pokoi do kuchni lub aneksu kuchennego oraz do pomieszczeń higienicznosanitarnych.
3. W instalacjach wentylacji i klimatyzacji nie należy łączyć ze sobą przewodów z pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych i sanitarno-zdrowotnych. Nie dotyczy to budynków jednorodzinnych i rekreacji indywidualnej oraz wydzielonych lokali mieszkalnych lub użytkowych z indywidualną zorganizowaną wentylacją nawiewno-wywiewną.
4. W instalacjach wentylacji i klimatyzacji przewody z pomieszczenia zagrożonego wybuchem nie mogą łączyć się z przewodami z innych pomieszczeń.
5. Dopuszcza się wentylowanie garaży oraz innych pomieszczeń nieprzeznaczonych na pobyt ludzi powietrzem o mniejszym stopniu zanieczyszczenia, niezawierającym substancji szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych zapachów, odprowadzanym z pomieszczeń niebędących pomieszczeniami higienicznosanitarnymi, jeżeli przepisy odrębne nie stanowią inaczej.
6. W pomieszczeniach w budynkach użyteczności publicznej i produkcyjnych, których przeznaczenie wiąże się z ich okresowym użytkowaniem, instalacja wentylacji mechanicznej powinna zapewniać możiwość ograniczenia intensywności działania lub jej wyłączenia poza okresem użytkowania pomieszczeń, z zachowaniem warunku normalnej pracy przez co najmniej jedną godzinę przed i po ich użytkowaniu.
7. W pomieszczeniach, o których mowa w ust. 6, w przypadku występowania źródeł zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia lub źródeł pary wodnej, należy zapewnić stałą co najmniej półkrotną wymianę powietrza w okresie przerw w ich wykorzystywaniu, przyjmując do obliczania wentylowanej kubatury nominalną wysokość pomieszczeń lecz nie większą niż 4 m, lub zapewnić okresową wymianę powietrza sterowaną poziomem stężenia zanieczyszczeń.
8. Instalowane w pomieszczeniu urządzenia, w szczególności zużywające powietrze, nie mogą wywoływać zakłóceń ograniczających skuteczność funkcjonowania wentylacji.
9. W pomieszczeniu z paleniskami na paliwo stałe, płynne lub z urządzeniami gazowymi pobierającymi powietrze do spalania z pomieszczenia i z grawitacyjnym odprowadzeniem spalin przewodem od urządzenia stosowanie mechanicznej wentylacji wyciągowej jest zabronione.
10. Przepisu ust. 9 nie stosuje się do pomieszczeń, w których zastosowano wentylację nawiewno-wywiewną zrównoważoną lub nadciśnieniową
11. W pomieszczeniach, które należy chronić przed wpływem zanieczyszczeń lub uciążliwych zapachów z pomieszczeń sąsiadujących i z otoczenia zewnętrznego, należy stosować wentylację mechaniczną nadciśnieniową.
1. W instalacjach wentylacji mechanicznej ogólnej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji komfortowej o wydajności 500 m3/h i więcej należy stosować urządzenia do odzyskiwania ciepła z powietrza wywiewanego o sprawności temperaturowej co najmniej 50% lub recyrkulację, gdy jest to dopuszczalne. W przypadku zastosowania recyrkulacji strumień powietrza zewnętrznego nie może być mniejszy niż wynika to z wymagań higienicznych. Dla wentylacji technologicznej zastosowanie odzysku ciepła powinno wynikać z uwarunkowań technologicznych i rachunku ekonomicznego.
2. Urządzenia do odzyskiwania ciepła powinny mieć zabezpieczenia ograniczające przenikanie między wymieniającymi ciepło strumieniami powietrza do:
1) 0,25% objętości strumienia powietrza wywiewanego z pomieszczenia – w przypadku wymiennika płytowego oraz wymiennika z rurek cieplnych,
2) 5% objętości strumienia powietrza wywiewanego z pomieszczenia – w przypadku wymiennika obrotowego, w odniesieniu do różnicy ciśnienia 400 Pa.
3. Recyrkulację powietrza można stosować wówczas, gdy przeznaczenie wentylowanych pomieszczeń nie wiąże się z występowaniem bakterii chorobotwórczych, z emisją substancji szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych zapachów, przy zachowaniu wymagań § 149 ust. 1 oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej.
4. W budynku opieki zdrowotnej recyrkulacja powietrza może być stosowana tylko za zgodą i na warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego.
5. W przypadku stosowania recyrkulacji powietrza w instalacjach wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji należy stosować układy regulacji umożliwiające w korzystnych warunkach pogodowych zwiększanie udziału powietrza zewnętrznego do 100%.
6. Przepisu ust. 5 nie stosuje się w przypadkach, gdy zwiększanie strumienia powietrza wentylacyjnego uniemożliwiałoby dotrzymanie poziomu czystości powietrza wymaganego przez względy technologiczne.
7. Wymagań ust. 1 można nie stosować w przypadku instalacji używanych krócej niż przez 1000 godzin w roku. § 152 [Czerpnie i wyrzutnie powietrza]
1. Czerpnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i działaniem wiatru oraz być zlokalizowane w sposób umożliwiający pobieranie w danych warunkach jak najczystszego i, w okresie letnim, najchłodniejszego powietrza.
2. Czerpni powietrza nie należy lokalizować w miejscach, w których istnieje niebezpieczeństwo napływu powietrza wywiewanego z wyrzutni oraz powietrza z rozpyloną wodą pochodzącą z chłodni kominowej lub innych podobnych urządzeń.
3. Czerpnie powietrza sytuowane na poziomie terenu lub na ścianie dwóch najniższych kondygnacji nadziemnych budynku powinny znajdować się w odległości co najmniej 8 m w rzucie poziomym od ulic i parkingów powyżej 20 stanowisk postojowych, miejsc gromadzenia odpadów stałych, wywiewek kanalizacyjnych oraz innych źródeł zanieczyszczenia powietrza. Odległość dolnej krawędzi otworu wlotowego czerpni od poziomu terenu powinna wynosić co najmniej 2 m.
4. Czerpnie powietrza sytuowane na dachu budynku powinny być tak lokalizowane, aby dolna krawędź otworu wlotowego znajdowała się co najmniej 0,4 m powyżej powierzchni, na której są zamontowane, oraz aby została zachowana odległość co najmniej 6 m od wywiewek kanalizacyjnych.
5. Powietrze wywiewane z budynków lub pomieszczeń, zanieczyszczone w stopniu przekraczającym wymagania określone w przepisach odrębnych, dotyczących dopuszczalnych rodzajów i ilości substancji zanieczyszczających powietrze zewnętrzne, powinno być oczyszczone przed wprowadzeniem do atmosfery.
6. Wyrzutnie powietrza w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i działaniem wiatru oraz być zlokalizowane w miejscach umożliwiających odprowadzenie wywiewanego powietrza bez powodowania zagrożenia zdrowia użytkowników budynku i ludzi w jego otoczeniu oraz wywierania szkodliwego wpływu na budynek.
7. Dolna krawędź otworu wyrzutni z poziomym wylotem powietrza, usytuowanej na dachu budynku, powinna znajdować się co najmniej 0,4 m powyżej powierzchni, na której wyrzutnia jest zamontowana, oraz 0,4 m powyżej linii łączącej najwyższe punkty wystających ponad dach części budynku, znajdujących się w odległości do 10 m od wyrzutni, mierząc w rzucie poziomym.
8. Usytuowanie wyrzutni powietrza na poziomie terenu jest dopuszczalne tylko za zgodą i na warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego.
9. Dopuszcza się sytuowanie wyrzutni powietrza w ścianie budynku, pod warunkiem że:
1) powietrze wywiewane nie zawiera uciążliwych zapachów;
1a) powietrze wywiewane nie zawiera zanieczyszczeń szkodliwych dla zdrowia;
2) przeciwległa ściana sąsiedniego budynku z oknami znajduje się w odległości co najmniej 10 m lub bez okien w odległości co najmniej 8 m;
3) okna znajdujące się w tej samej ścianie są oddalone w poziomie od wyrzutni co najmniej 3 m, a poniżej lub powyżej wyrzutni – co najmniej 2 m;
4) czerpnia powietrza, usytuowana w tej samej ścianie budynku, znajduje się poniżej lub na tym samym poziomie co wyrzutnia, w odległości co najmniej 1,5 m.
10. Czerpnie i wyrzutnie powietrza na dachu budynku należy sytuować poza strefami zagrożenia wybuchem, zachowując między nimi odległość nie mniejszą niż 10 m przy wyrzucie poziomym i 6 m przy wyrzucie pionowym, przy czym wyrzutnia powinna być usytuowana co najmniej 1 m ponad czerpnią.
11. Odległość o której mowa w ust. 10, może nie być zachowana w przypadku zastosowania zblokowanych urządzeń wentylacyjnych, obejmujących czerpnię i wyrzutnię powietrza, zapewniających skuteczny rozdział strumienia powietrza świeżego od wywiewanego z urządzenia wentylacyjnego. Nie dotyczy to przypadku usuwania powietrza zawierającego zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe zapachy lub substancje palne.
12. Odległość wyrzutni dachowych, mierząc w rzucie poziomym, nie powinna być mniejsza niż 3 m od:
1) krawędzi dachu, poniżej której znajdują się okna;
2) najbliższej krawędzi okna w połaci dachu;
3) najbliższej krawędzi okna w ścianie ponad dachem.
13. Jeżeli odległość, o której mowa w ust. 12 pkt 2 i 3, wynosi od 3 m do 10 m, dolna krawędź wyrzutni powinna znajdować się co najmniej 1 m ponad najwyższą krawędzią okna.
14. W przypadku usuwania przez wyrzutnię dachową powietrza zawierającego zanieczyszczenia szkodliwe dla zdrowia lub uciążliwe zapachy, z zastrzeżeniem ust. 5, odległości, o których mowa w ust. 12 i 13, należy zwiększyć o 100%.
1. Przewody i urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby zminimalizować odkładanie się zanieczyszczeń na ich powierzchniach wewnętrznych kontaktujących się z powietrzem wentylacyjnym.
2. Przewody powinny mieć przekrój poprzeczny właściwy dla przewidywanych przepływów powietrza oraz
konstrukcję przystosowaną do maksymalnego ciśnienia i wymaganej szczelności instalacji, z uwzględnieniem Polskich Norm dotyczących wytrzymałości i szczelności przewodów.
3. Właściwości materiałów przewodów lub sposób zabezpieczania ich powierzchni powinny być dobrane odpowiednio do parametrów przepływającego powietrza oraz do warunków występujących w miejscu ich zamontowania.
4. Przewody instalowane w miejscach, w których mogą być narażone na uszkodzenia mechaniczne, powinny być zabezpieczone przed tymi uszkodzeniami.
5. Przewody powinny być wyposażone w otwory rewizyjne spełniające wymagania Polskiej Normy dotyczącej elementów przewodów ułatwiających konserwację, umożliwiające oczyszczenie wnętrza tych przewodów, a także innych urządzeń i elementów instalacji, o ile ich konstrukcja nie pozwala na czyszczenie w inny sposób niż poprzez te otwory, przy czym nie należy ich sytuować w pomieszczeniach o podwyższonych wymaganiach higienicznych.
6. Przewody prowadzone przez pomieszczenia lub przestrzenie nieogrzewane, a w przypadku instalacji klimatyzacji – również niechłodzone, powinny mieć izolację cieplną, z uwzględnieniem wymagań określonych w §
267 ust. 1.
7. Przewody instalacji klimatyzacji, przewody stosowane do recyrkulacji powietrza oraz prowadzące do urządzeń do odzyskiwania ciepła, a także przewody prowadzące powietrze zewnętrzne przez ogrzewane pomieszczenia, powinny mieć izolację cieplną i przeciwwilgociową
1. Urządzenia i elementy wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być stosowane w sposób umożlwiający uzyskanie zakładanej jakości środowiska w pomieszczeniu przy racjonalnym zużyciu energii do ogrzewania i chłodzenia oraz energii elektrycznej.
2. Instalacje klimatyzacji powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia pomiarowe służące do sprawdzania warunków pracy i kontroli zużycia energii.
3. Urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji, takie jak centrale, klimakonwektory wentylatorowe, klimatyzatory, aparaty ogrzewcze i chłodząco-wentylacyjne, powinny być tak instalowane, aby była zapewniona możlwość ich okresowej kontroli, konserwacji, naprawy lub wymiany.
4. Centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne usytuowane na zewnątrz budynku powinny mieć odpowiednią obudowę lub inne zabezpieczenie przed wpływem czynników atmosferycznych.
5. W przypadku pomieszczeń o specjalnych wymaganiach higienicznych należy stosować centrale wentylacyjne i klimatyzacyjne umożiwiające utrzymanie podwyższonej czystości wewnątrz obudowy, wyposażone w oświetlenie wewnętrzne i wzierniki do kontroli stanu centrali z zewnątrz.
6. Urządzenia wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed zanieczyszczeniami znajdującymi się w powietrzu zewnętrznym, a w szczególnych przypadkach w powietrzu obiegowym (recyrkulacyjnym), za pomocą filtrów:
1) nagrzewnice, chłodnice i urządzenia do odzyskiwania ciepła – co najmniej klasy G4,
2) nawilżacze – co najmniej klasy F6,
określonych w Polskiej Normie dotyczącej klasyfikacji filtrów powietrza.
7. Nawilżacze w instalacji wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być zabezpieczone przed przeciekaniem wody na zewnątrz oraz przed przenoszeniem kropel wody przez powietrze wentylacyjne do dalszych części instalacji.
8. Połączenia wentylatorów z przewodami wentylacyjnymi powinny być wykonane za pomocą elastycznych elementów łączących, z zachowaniem wymagań określonych w § 267 ust. 7.
9. Instalacje wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być wyposażone w przepustnice zlokalizowane w miejscach umożliwiających regulację instalacji, a także odcięcie dopływu powietrza zewnętrznego i wypływu powietrza wewnętrznego. Wymaganie to nie dotyczy instalacji mechanicznej wywiewnej, przewidzianej do okresowej pracy jako wentylacja grawitacyjna.
12. Temperatury zasilania i powrotu czynnika chłodzącego belek chłodzących i elementów chłodzących
płaszczyznowych powinny być tak dobrane, aby nie występowała kondensacja pary wodnej na powierzchniach tych urządzeń.
13. Pompy obiegowe w obiegach chłodzących i ogrzewczych instalacji klimatyzacji powinny być regulowane według obciążenia cieplnego.
1. W budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, oświaty, wychowania, opieki zdrowotnej i opieki społecznej, a także w pomieszczeniach biurowych przeznaczonych na pobyt ludzi, niewyposażonych w wentylację mechaniczną lub klimatyzację, okna, w celu okresowego przewietrzania, powinny mieć konstrukcję umożliwiającą otwieranie co najmniej 50% powierzchni wymaganej zgodnie z § 57 dla danego pomieszczenia.
2. Skrzydła okien, świetliki oraz nawietrzaki okienne, wykorzystywane do przewietrzania pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, powinny być zaopatrzone w urządzenia pozwalające na łatwe ich otwieranie i regulowanie wielkości otwarcia z poziomu podłogi lub pomostu, także przez osoby niepełnosprawne, jeżeli nie przewiduje się korzystania z pomocy innych współużytkowników.
3. W przypadku zastosowania w pomieszczeniach innego rodzaju wentylacji niż wentylacja mechaniczna nawiewna lub nawiewno-wywiewna, dopływ powietrza zewnętrznego, w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, należy zapewnić przez urządzenia nawiewne umieszczane w oknach, drzwiach balkonowych lub w innych częściach przegród zewnętrznych.
4. Urządzenia nawiewne, o których mowa w ust. 3, powinny być stosowane zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskiej Normie dotyczącej wentylacji w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej.
(norma PN-83/B-03430)
2.1. Wentylacja mieszkańca
2.1.1. Układ wentylacji mieszkań powinien zapewnić co najmniej:
a) doprowadzenie powietrza zewnętrzngo do pokojów mieszkalnych oraz kuchni z oknem zewnętrznym:
b) usuwanie zużytego powietrza z kuchni, łazienki, oddzielnego ustępu, ewentualnego pomieszczenia bezokiennego (składzik, garderoba), pokoju oddzielnego od tych pomieszczeń więcej niż dwojgiem drzwi, pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub w wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym.
2.1.2 Strumień objętości powietrza wentylacyjnego dla mieszkania określony jest przez sumę strumieni powietrza, usuwanych z pomieszczeń wymienionych w 2.1.1b. Strumienie te, niezależnie od rodzaju wentylacji powinny wynosić co najmniej:
– dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnie gazową lub węglową – 70 m3/h,
– dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię elektryczną :
– w mieszkaniu do 3 osób – 30 m3/h,
– w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób – 50 m3/h,
– dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęki kuchennej, wyposażonej w kuchnie elektryczną – 50 m3/h
– dla łazienki (z ustępem lub bez) – 50 m3/h
– dla oddzielnego ustępu – 30 m3/h
– dla pomocniczego pomieszczenia bezokiennego – 15 m3/h
– dla pokoju mieszkalnego, w przypadku określonym 2.1.1b – 30 m3/h
Kuchnia bez okna zewnętrznego, wyposażone w kuchnie gazową powinna mieć mechaniczną wentylację wywiewną, usuwany strumień powietrza powinien wynosić 70 m3/h.
2.1.3. Okresowe zwiększenie wentylacji kuchni. Zaleca się projektowanie urządzeń wentylacyjnych umożliwiających okresowe zwiększenie strumienia objętości powietrza usuwanego w kuchni w czasie jej użytkowania do co najmniej 120 m3/h.
2.1.4. Wybór rodzaju wentylacji. W budynkach o wysokości do 9 kondygnacji może być stosowana wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna. W budynkach wyższych należy stosować wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną. Wentylacja mechaniczna powinna działać w sposób ciągły przez całą dobę. W okresie nocnym (np. od godziny 22 do 6) strumienie objętości powietrza, podane w 2.1.2 mogą być zredukowane do 60%.
Dopuszcza się projektowanie wentylacji mechanicznej zdecentralizowne, działające niezależnie w każdym mieszkaniu (lub jego poszczególnych pomieszczeniach) i uruchamianej okresowo przez użytkownika mieszkania, pod warunkiem skutecznego zabezpieczenia możliwości dotarcia usuwanego powietrza do innych mieszkań.
W ramach jednego mieszkania nie dopuszcza się stosowania równolegle wentylacji wywiewnej mechanicznej o działaniu ciągłym i wentylacji grawitacyjnej.
W mieszkaniach wyposażonych w paleniska na paliwa stałe, kominki lub gazowe podgrzewacze wody z grawitacyjnym odprowadzeniem spalin, może być stosowana tylko wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna wentylacja nawiewno-wywiewna zrównoważona.
2.1.5. Dopływ powietrza zewnętrznego do pomieszczeń powinien być zapewniony w sposób podany w pozycji a) lub b)
a) W przypadku zastosowania okien charakteryzujących się współczynnikiem infiltracji powietrza z mniejszym niż 0,3 m3(m x h x daPa), przez nawiewniki powietrza o regulowanym stopniu otwarcia usytuowanych:
– w górnej części okna (w ościeżnicy, ramie skrzydła, między ramą skrzydła a górną krawędzią szyby zespolonej) lub otworze okiennym (między nadprożem a górną krawędzią ościeżnicy, w obwodzie rolety zewnętrznej lub w przegrodzie zewnętrznej ponad oknem.
Strumień objętości powietrza przepływającego przez całkowicie otwarty nawiewnik, przy różnicy ciśnienia po obu jego stronach 10 Pa, powinien mieścić się w granicach:
– od 20 m3/h 50 m3/h, jeśli zastosowana jest wentylacja grawitacyjna,
– od 15 m3/h do 30 m3/h jeśli zastosowana jest wentylacja mechaniczna wywiewna.
Strumień objętościowy powietrza przepływającego przez nawiewnik, którego element dławiący znajduje się w pozycji maksymalnego zamknięcia, powinien zawierać się w granicach od 20% do 30% strumienia przy jego całkowitym otarciu.
W budynkach o wysokości do dziewięciu kondygnacji włącznie dopuszcza się doprowadzenie powietrza przez okna charakteryzujące się współczynnikiem infiltracji wyższym niż 0,5, lecz nie większym niż 1,0 m3( m x h x daPa ), pod warunkiem że okna wyposażone są w skrzydło uchylno-rozwieralne, górny wywiewtrzak uchylny lub górne skrzydło uchylne.
b) przez otwory nawiewne wentylacji mechanicznej.
2.1.6. Odpływ powietrza z pokojów mieszkalnych. Powietrze z pokojów mieszkalnych powinno być odprowadzane przez otwory wyrównawcze umieszczone pod drzwiami lub w ich górnej części lub przez otwory wywiewne. Dopuszcza się odprowadzenie powietrza przez szczeliny pomiędzy dolną krawędzią drzwi a podłogą. Przekrój netto otworów lub szczelin powinien wynosić co najmniej 80 cm2.
2.1.7. Dopływ powietrza wewnętrznego do kuchni, łazienek, ustępów oraz pomocniczych pomieszczeń bezokiennych powinien być zapewniony przez otwory w dolnych częściach drzwi lub przez szczeliny pomiędzy dolną krawędzią drzwi a podłogą lub progiem. Przekrój netto otworów lub szczelin wynosić wynosić 200 cm2.
2.1.8. Odpływ powietrza z kuchni, łazienek, ustępów oraz pomocniczych pomieszczeń bezokiennych powinien być zapewniony przez otwory wywiewne, usytuowane w górnej części ściany i przyłączone do pionowych przewodów wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej zgodnie z 2.1.4. Do poszczególnych pionów wentylacyjnych powinny być przyłączone tylko pomieszczenia o tych samym charakterze (kuchenne, sanitarno-higieniczne itd.) Nie dopuszcza się wykorzystywania pionów obsługujących mieszkania do usuwania powietrza z pomieszczeń niemieszkalnych (piwnice, pralnie, suszarnie itp.)
2.2. Wentylacja pomieszczeń niemieszkalnych.
2.2.1. Piwnice powinny mieć zapewniony dopływ powietrza przez otwieranie okien lub specjalne otwory w przegrodach zewnętrznych. Dla dopływu powietrza należy stosować przewody wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej o działaniu ciągłym. Strumień powietrza wentylacyjnego powinien odpowiadać 0,3 wymiany na godzinę. Piwnice podzielone ażurowymi ścianami należy traktować jako jedno pomieszczenie.
2.2.2. Poddasza powinny mieć zapewniony dopływ i odpływ powietrza przez otwory w zewnętrznych przegrodach budowlanych.
2.2.3. Klatki schodowe powinny mieć w górnej części otwór wywiewny o przekroju netto 200 cm2.
2.2.4. Rura zsypu śmieci powinna mieć wylot powietrza ponad dach budynku, wyposażony w filtr oraz wentylator wywiewny. Strumień powietrza wywiewanego powinien wynosić co najmniej 200 m3/h.
2.2.5. Pomieszczenia pralni domowych powinny mieć wentylację wywiewną lub nawiewno-wywiewną o wydajności odpowiadającej co najmniej 2 wymianom na godzinę, pracującą okresowo w czasie ich użytkowania. Przy wentylacji wyciągowej doprowadzenie powietrza zewnętrznego powinno być zapewnione przez otwory o regulowanym stopniu otwarcia, zgodnie z 2.1.5a.
2.2.6. Pomieszczenia suszarni bielizny powinny mieć wentylację garawitacyjna wywiewną, zapewniającą 1 wymianę powietrza na godzinę. Dopływ powietrza może być zapewniony z sąsiednich pomieszczeń przez otwory w drzwiach.
2.2.7. Inne pomieszczenia (np. usługowe, techniczne itp.) znajdujące się w budynkach mieszkalnych, powinny być wentylowane zgodnie z wymaganiami rozdziału 4 lub z ewentualnymi szczegółowymi wymaganiami technologicznymi.
3.1. Strumień objętości powietrza wentylacyjnego powinien wynosić co najmniej:
– dla pokojów mieszkalnych i sypialni – 20 m3/h dla każdego mieszkańca, przy czym łączny strumień powietrza dla pokoju nie powinien być niższy od 1 wymiany na godzinę:
– dla pokojów zbiorowego przebywania ludzi (np. świetlice, pokoje nauki, jadalnie) – 20 m3/h dla każdej przebywającej osoby
– dla kuchni, łazienek i ustępów, przeznaczonych do użytkowania indywidualnego – wg 2.1.2
– dla pokojów klimatyzowanych oraz wentylowanych o nie otwieranych oknach – 30 m3/h dla każdej osoby.
Strumień powietrza wentylacyjnego dla kuchni i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, przeznaczonych dla wspólnego użytku mieszkańców, oraz innych nie wymienionych pomieszczeń powinien odpowiadać obowiązującym przepisom lub szczegółowym wymaganiom technologicznym i sanitarnym.
3.2. Wybór rodzaju wentylacji wg 2.1.4.
3.3. Układ wentylacji.
3.3.1. Pokoje mieszkalne i sypialne powinny mieć zapewniony dopływ powietrza zewnętrznego zgodnie z 2.1.5. Odpływ powietrza powinien być zapewniony lub bezpośrednio – przez otwory wywiewne przyłączone do pionowych przewodów wentylacyjnych, albo pośrednio – wg 2.1.6, jeśli sąsiadujące pomieszczenie ma otwór wywiewny i przeznaczone jest do wyłącznego użytkowania przez mieszkańców pokoju (np. łazienka lub ustęp).
3.3.2. Pokoje zbiorowego przebywania ludzi powinny mieć zapewniony dopływ powietrza zewnętrznego oraz mieć otwory wywiewne przyłączone do pionowych przewodów wentylacyjnych. Dopływ powietrza zewnętrznego w wielkości nie przekraczającej 2 wymian na godzinę może być zapewniony pod wpływem podciśnienia przez otwory o regulowanym stopniu otwarcia z 2.1.5a. Dolna krawędź otworów nawiewnych powinna znajdować się co najmniej 2 m ponad podłogą. W przypadku stosowania skrzydeł uchylno-rozwiernych , górnych wywietrzaków uchylnych lub górnych skrzydeł uchylnych wysokość 2m odnosi się do szczeliny, jaka występuje przy najmniejszym stopniu otwarcia. Przy wyższej krotności wymian powietrza zewnętrznego powinno być doprowadzone przez kratki nawiewne wentylacji mechanicznej.
3.3.3. Kuchnie, łazienki i ustępy, przeznaczone do użytku indywidualnego, powinny być wentylowane zgodnie z wymaganiami dla tego rodzaju pomieszczeń znajdujących się w mieszkaniach, podanymi w 2.1.
3.3.4. Kuchnie i pomieszczenia sanitarno-higieniczne, przeznaczone do wspólnego użytku mieszkańców, powinny mieć wentylację (dopływ powietrza zewnętrznego, wywiew powietrza) niezależny od sąsiadujących pomieszczeń pobytu ludzi i zapewniającą podciśnienie względem tych pomieszczeń.
3.3.5 Inne pomieszczenia ie wymienione w 3.3.1 – 3.3.4., powinny mieć wentylację zgodną z rozdziałem 4 oraz ogólnymi zasadami techniki wentylacyjnej.
4.1. Strumień objętości powietrza wentylacyjnego.
4.1.1. Pomieszczenia przeznaczone do stałego i czasowego pobytu ludzi powinny mieć zapewniony dopływ co najmniej 20 m3/h powietrza zewnętrznego dla każdej przebywającej osoby. W pomieszczeniach publicznych, w których jest dozwolone palenie tytoniu, strumień powietrza powinien wynosić 30 m3/h dla każdej osoby.
Dla pomieszczeń w żłobkach i przedszkolach przeznaczonych do przebywania dzieci, strumień powietrza zewnętrznego może być obniżony do 15 m3/h dla każdego dziecka.
Strumień powietrza wentylacyjnego dla pomieszczeń, w których występują inne poza ludźmi źródła zanieczyszczeń powietrza, należy określić na podstawie odrębnych wymagań.
4.1.2. W pomieszczeniach klimatyzowanych oraz wentylowanych o nie otwieranych oknach strumień objętości powietrza powinien wynosić co najmniej 30 m3/h dla każdej przebywającej osoby, a w przypadku dozwolonego palania w tych pomieszczeniach – co najmniej 50 m3/h dla każdej osoby.
4.1.3. Pomieszczenia nie przeznaczone do pobytu ludzi. Strumień powietrza należy określić na postawie obowiązujących przepisów, szczegółowych wymagań technologicznych i sanitanych lub przez analogie z danymi rozdział 2.
4.2. Wybór rodzaju wentylacji. W budynkach o wysokości do 25 m nad poziom terenu może być stosowana wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna. Wentylacja mechaniczna powinna być uruchamiana okresowo, na czas użytkowania pomieszczeń, z odpowiednim wyprzedzeniem i opóźnieniem. Nie dopuszcza się równoczesnego stosowania w pomieszczeniach wentylacji mechanicznej i grawitacyjnej. W pomieszczeniach w których występują źródła szkodliwych dla zdrowia substancji i pary wodnej, należy w okresie przerw w użytkowaniu pomieszczeń zapewnić co najmniej półkrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.
4.3. Dopływ powietrza zewnętrznego do pomieszczeń przeznaczonych do przebywania ludzi, w ilościach zgodnych z 4.1.1. powinien odpowiadać wymaganiom p. 3.3.2. Dla pomieszczeń w szkołach i przedszkolach dopuszcza się w uzasadnionych przypadkach doprowadzanie powietrza zewnętrznego pod wpływem podciśnienia w ilościach do 3 wymian na godzinę.
4.4. Odpływ powietrza z pomieszczeń przeznaczonych do pobytu ludzi powinien być zapewniony przez otwory wywiewne przyłączone do pionowych przewodów wentylacyjnych. Przy wentylacji mechanicznej dopuszcza się odprowadzenie części lub całości powietrza wywiewanego przez otwory wyrównawcze do pomieszczeń sąsiadujących, z których jest ono usuwane przez otwory wywiewne.
4.5. Dopływ powietrza do pomieszczeń nie przeznaczonych do pobytu ludzi powinien być zapewniony przez otwory w dolnych częściach drzwi wewnętrznych o przekroju, przy którym prędkość przepływu powietrza nie przekracza 1 m/s, lub przez kratki nawiewne.
4.6. Odpływ powietrza z pomieszczeń nie przeznaczonych do pobytu ludzi powinien być zapewniony bezpośrednio przez przewody wywiewne wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej.
5.1. Wentylacja grawitacyjna
5.1.1. Przekrój przewodów wywiewnych wentylacji grawitacyjnej powinny zapewniać usuwanie wymaganych normą strumieni objętości powietrza w następujących warunkach:
a) temperatura zewnętrzna +12C
b) temperatura w pomieszczeniu, z którego usuwane jest powietrze, równa temperaturze obliczeniowej wg PN-82/B-02402, dla pomieszczeń nieogrzewanych (np. piwnice) należy przyjmować temperaturę wewnętrzną +16C.
c) regulowane otwory doprowadzające powietrze zewnętrzne – w położeniu otwartym.
5.1.2 Przewody wywiewne. Powietrze z pomieszczeń należy odprowadzić za pomocą przewodów indywidualnych, wyprowadzonych ponad dach budynku.
5.1.3. Prowadzenie przewodów. Przewody wywiewne należy prowadzić pionowo przy ścianach wewnętrznych. Dopuszcza się odchylenie przewodów od pionu do 30C. Wyloty przewodów ponad dachem powinny być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi oraz przed nawiewaniem powietrza w wyniku działania wiatru.
5.1.4. Otwory wentylacyjne łączone z przewodami wywiewnymi powinny być usytuowane tak, aby odległość górnej krawędzi otworu od sufitu nie przekraczała 150 mm. Otwory te powinny mieć wyposażenie umożliwiające redukcję wolnego przekroju do 1/3, obsługiwane z poziomu podłogi. Obudowa otworu powinna umożliwić zabudowę stałej przysłony (kryzy) dla dławienia nadmiaru ciśnienia.
5.2. Wentylacja mechaniczna
5.2.1. Urządzenia wentylacji mechanicznej wywiewnej w budynkach mieszkalnych powinny odpowiadać wymaganiom wg PN-80/B-03433.
5.2.2. Inne urządzenia wentylacji mechanicznej należy projektować w oparciu o ogólne zasady techniki wentylacyjnej.
5.2.3. Układ przewodów wywiewnych powinien być projektowany w ten sposób, aby w okresie przerw w pracy wentylatora przewody te pełniły częściowo rolę wentylacji grawitacyjnej.
5.2.4. Odzysk ciepła. W urządzeniach nawiewnych zaleca się wykorzystanie ciepła zawartego w powietrzu usuwanym do ogrzewania powietrza zewnętrznego.
5.2.5. Wymagania akustyczne. Urządzenia wentylacji mechanicznej nie powinny powodować przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu określonego w obowiązujących normach i przepisach.
Drzwi wewnętrzne do ogrzanej części budynku, do mieszkań oraz drzwi do pokojów mieszkalnych i sypialnych w budynkach zbiorowego zamieszkania powinny się charakteryzować współczynnikiem infiltracji powietrza nie większym niż 1,0 m3 (m x h x daPa).